Kur’an dediğimiz zaman Allah ticareti helal, faizi haram kılmıştır. Allah bize genel bir ilke vermiştir burada. Bu aslında Kur’an’dan çıkarmış olduğumuz fıkhi bir ilke olarak düşünebiliriz. İlke olarak ilk bununla başlarız” dedi.
Sakarya
Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı tarafından
düzenlenen Büyükşehir Akademi’de dersler devam ediyor. Tarihi Alicanlar
Konağında gerçekleştirilen İslami İktisat ve İnsan Seminerleri dersine katılan
Araştırma Görevlisi İsmail Bektaş, öğrencilerine Fıkhi Temelleri anlattı.
Fıkıh 4’e
ayrılır
Araştırma Görevlisi İsmail Bektaş, “Usulü Fıkıh olarak
değindiğimiz Kur’an, Sünnet, İcma, Kıyas gibi sıralamada bunların hepsi Fıkhi
İlkelerinin ortaya çıkarılması anlamında başlı başına birer kaynaktır. Kur’an
dediğimiz zaman Allah ticareti helal, faizi haram kılmıştır. Allah bize genel
bir ilke vermiştir burada. Bu aslında Kur’an’dan çıkarmış olduğumuz fıkhi bir
ilke olarak düşünebiliriz. İlke olarak ilk bununla başlarız. Sonra ise sünnet
gelmektedir. Ticaret helal faiz haram dedik. Peki, hangi ticaret helal hangi
faiz haramdır. Bu noktada sünnetten çıkarmış olduğumuz ilkeler var. İlke dediğimiz
şeyler genel bir kaidedir. Sünnetten aldığımız bazı ilkelerde Peygamber
Efendimizin yasaklamış olduğu şeyler vardır. Mesela ‘Neceş’ diyebiliriz. Neceşin
yasak olduğunu fıkhi olarak Peygamber Efendimiz bizlere söylemiştir. Bu şekilde
sünnetten çıkardığımız fıkhi ilkeler vardır diyebiliriz” ifadelerine yer verdi.
Kıyas fıkhi ilkelere yoğunlaşır
Açıklamalarına devam eden Bektaş, “İslami fıkıh olarak
şimdi İcma’dan bahsedeceğiz. Halifelerin uygulamalarında diğer sahabelerin
sükûtu aslında bir İcma kavramına girmektedir. Sükût-u İcma olarak sayılıyor.
Bu şekilde fıkhi ilkeler bulunuyor. Geçmiş olduğumuz bu 3 kısma ait ilkeler
bellidir. Kıyas kısmına geldiğimizde ise yaşanan gelişmeler karşısında bir
Müslümanın veya bir fakhi’nin nasıl davranması gerektiğini, neyi neye kıyas
ederek hükümlere ulaşması gerektiğini ortaya koyan bir kısım. Aslında biraz
daha fıkhi ilkelerin yoğunlaştığı kısım diyebiliriz. Örnek verecek olursa elde
olmayan bir malın satımı kıyas kavramında fıkhi olarak yasaktır. Haziran ayında
çıkacak olan bir malın şimdiden satılması kıyas olarak yasaktır. Ama istisna
burada devreye giriyor. Buna selam satışı diyebiliyoruz. Parasını peşin
veriyoruz ilerde alabileceğimiz bir mal için. O dönemin şartlarına göre
ulemanın uygun gördüğü şekilde bu kıyasa aykırı durumlar ortaya çıkabilir”
sözlerine yer verdi.