Sakarya üniversitesi
Sakarya Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SESAM), Amerika’daki Türk
işçiler üzerine bir araştırma yaptı.
SESAM
Müdürü Doç. Dr. M. Çağlar Özdemir danışmanlığında, SAÜ yüksek lisans öğrencisi
Recep Uzunalioğlu,8 ay Amerika’da ikamet ederek bir araştırma yaptı. Araştırmada,
Amerika’ya göç eden Türklerin durumlarına ilişkin analizlere yer verildi.
“ABD’ye Türkiye’den Göç
Eden İşgücünün Analizi” konulu araştırma ile ilgili açıklama yapan SESAM Müdürü
Doç. Dr. M. Çağlar Özdemir, Türkiye’den Amerika’ya göçün 1800’lü yıllarda
başladığını ve halen devam ettiğini belirterek, göç etme kararı alırken ve göç
sürecinde birçok sorunla karşı karşıya gelindiğini söyledi. Özdemir, “Yapılan
tespitlere göre Amerika’da 552,299 Türk bulunuyor. İnsanların göç etme kararı
alması, göç etmesi ve gittikleri ülkeye yerleşmesi zor ve sorunlu bir süreç,
ama göç etmekle bu zorluklar ne yazık ki sona ermiyor. Göç ettikleri yerde de
sorunlar devam edebiliyor. 1800’lü yıllardan bugüne Amerika’ya göç edilmesinin
temelinde ekonomik, sosyal ve siyasi etkenlerin yanı sıra, ortaya çıkan dünya
savaşları gibi birçok faktör etkili olmuş, olmaya devam ediyor. Göç etme
sürecinde birçok sorunla karşılaşıldığı gibi,Türklerin ABD’de işgücü piyasasına
katılırken veya işgücü piyasasından çıkarken de birçok sorunla karşıtlığın
söylemek mümkün” ifadelerini kullandı.
ABD’ye
göçte çoğunluk %37 ile Marmara Bölgesinden
ABD New Jersey
eyaleti Paterson bölgesinde 8 ay ikamet ederek çalışmayı bizzat yürüten yüksek
lisans öğrencisi Recep Uzunalioğlu da araştırmayı 142 kişi üzerinden
yürüttüklerini söyledi. 8 ay boyunca Türkiye-ABD arasında sürekli iletişim
halinde olduğunu belirten Uzunalioğlu, “Araştırma, ABD’ye göç etmiş ve burada işgücü piyasası içinde
bulunan Türk çalışanlarındurumlarını ve sorunlarını tespit etmek amacıyla yapıldı.
Ayrıca, ABD’de yaşayanTürklerin mevcut durumlarından memnuniyeti ve ileride
Türkiye’ye dönme isteklerinintespiti de araştırma amacının içinde yer almakta. Çalışmada,
ABD New Jersey eyaleti Paterson bölgesinde yaşayan 142 Türk göçmene düzenlenen
anket sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir.
Ankete katılanların yüzde70,4’ünü erkekler oluştururken yüzde 26,9’unu kadınlar
oluşturmaktadır. Katılımcıların yaş aralığına bakıldığında 25-34 ve 35-44 yaş
aralığında bulunanların, genel oran içinde yüzde 60,6’sını oluşturduğunu
söylemek mümkündür. Eğitim düzeyleridağılımı ise yüzde 49,3’ü üniversite, yüzde
33,1’i lise mezunu şeklindedir. Buradan hareketle ankete katılan kişilerin çoğunluğunu
üniversite mezunları ve lise mezunlarının oluşturduğu, en düşük oranın ise
yüzde 4,2 ile yüksek lisans grubuna ait olduğu görülmektedir. Türkiye’den
ABD’ye göç edenlerin daha çok ekonomik sebepli ve eğitim amaçlı olduğu
söylenebilir. 142 kişinin yüzde 37,3’ü Marmara bölgesinden ABD’ye göç ederken
bu sırlamayı yüzde 21,1 ile İç Anadolu, yüzde 16,9 ile Karadeniz ve yüzde 11,3
ile Ege bölgesi takip etmektedir” şeklinde konuştu.
Kendi
mesleklerinin dışında işlerde çalışıyorlar
Meslek gruplarına
yönelik elde edilen bulgular konusunda ise Uzunalioğlu, “Ankete katılan
katılımcıların meslek gruplarını incelediğimizde, 142 kişiden 14 kişi bu soruyu
yanıtsız bırakırken yüzde 35’inin şoför, yüzde 13,4’ünün restoran işlerinde,
yüzde 12’sinin mühendis, yüzde 9,2’inin marangoz yüzde 9,1’inin satış elemanı
olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte yapılan araştırmalara göre genel olarak Türkler‘
in genel olarak düşük ve orta düzeyde işgücü piyasasında yer almakta ve bu kişiler
genelde restoranlarda, bebek bakıcılığı, şoför, satış elemanı ve marangoz gibi
işlerde çalışmaktadır. Ankete katılan katılımcıların yüzde 47,9’u nitelikli
işlerde çalışırken yüzde 38,7’si niteliksiz işlerde istihdam etmekte, yüzde 10,6’sı
ise günlük işlerde çalışmaktadır. Ankete göre katılımcıların genellikle
üniversite ve lise mezunundan oluşmasına rağmen bu katılımcıların yüzde 75’e
yakını kendi mesleği dışında bir meslekle uğraştığı görülmüştür. Katılımcıların
yüzde 54,2’si çalıştığı işten dolayı toplumda saygınlık gördüğünü düşünürken,
yüzde 24,6’sı bu soruya hayır yanıtını vermiştir”dedi.
Haftada
45 saatten fazla çalışıyorlar
Araştırmada çalışma
saatlerine ve kazançlar konusunda da bulgular elde edildiğinden söz eden
Uzunalioğlu, “Katılımcıların haftalık çalışma saatlerine baktığımızda yüzde 60’a
yakınının 45 saat ve üzeri çalıştığı, yüzde 25’e yakının ise 40-45 saat
çalıştığı söylemek mümkündür. Buradan hareketle ücret düzeylerini artırmak için
insanların daha çok çalışmayı tercih ettiğini söyleyebiliriz. Aylık gelir düzeyleri
incelendiğinde, ankete katılanların yüzde 40,1’nin 3000+$ gelir elde ettiği,
yüzde 21,8’inin ise 2000-2500$ aylık gelir elde ettiğini söylemek mümkündür. Bu
bağlamda ankete katılanların yüzde 60’ından fazlasının aylık gelir düzeyinin
2000$ üzerinde olduğunu ve ortalamanın üstünde olduğunu söyleyebiliriz. Aylık geliri
en az ücret aralığının ise yüzde 8,5 ile 1000-1500$ gelir elde eden gruba ait
olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
Türkler’ in ABD’ye göç
etmesindeki en önemli neden ekonomik yönlü nedenler olduğu göz önünde
tutulduğunda katılımcıların yüzde 53,5’inin aldığı ücretten memnun olduğunu
söylerken %45,1’i aldığı ücretten memnun olmadığını belirten Uzunalioğlu, “Oranlara
bakılacak olursa ABD’ye göç ederken ücret düzeylerini artırma düşüncesinde
olanların oranının yüksek olduğu, bununla birlikte ABD’de istediği ücret
düzeyini alamayanların azımsanmayacak kadar çok olduğunu söylemek mümkün
ifadelerini kullandı.
Ücretler
düşük, fırsat eşitliği yok
Uzunalioğlu, katılımcıların
elde ettikleri gelir seviyeleri benzer iş/meslek çerçevesi kapsamında ABD vatandaşları
ile kıyaslandığında, yüzde 49,3’ü ABD vatandaşlarından daha az gelir elde
ettiğini düşünürken, yüzde 17,6’sı fazla, yüzde 31,7’si ise benzer gelir elde
ettiğini düşünmekte olduğunu söyleyerek. “Katılımcıların yüzde 90’a yakını
sosyal güvenlik haklarından yararlanmaktadır. Katılımcıların yüzde 48,6’sı ABD
istihdam kurumlarının iş bulma sürecinde yardımcı olmadığını düşünürken, yüzde 19’u
yardımcı olduğunu düşünmekte, yüzde 31’i ise ABD istihdam kurumlarının bu
süreçte yetersiz olduğu kanaatindedir. İşverenlerin işe girme sürecinde herkese
aynı imkanı diğer bir deyişle eşit fırsatlar sunup sunmadığı sorusuna, yüzde
45’8’i evet derken, yüzde 52’1 hayırı işaretlemiştir. Oranlar, katılımcıların
verdiği cevapların birbirine çok yakın olduğu göstermektedir. Bu bağlamda
piyasada eşit fırsatlar sunan işverenler kadar fırsat eşitsizliği yaratan
işverenlerinde olduğunu söylemek mümkündür” şeklinde konuştu.
Yüzde
45’i dönmek istiyor
ABD’ye göç eden
Türkler’ in geri dönme istatistiklerini araştırdıklarını belirten Uzunalioğlu,
“Araştırma sonuçlarına göre, ankete katılanlarınyüzde 45,1’i dönme eğilimi
içinde,yüzde 38,7’si geri dönmeyi düşünmemekte, yüzde 14,8’i ise kararsız. Geri
dönme eğiliminde olan kişiler, belli bir birikim elde edip anavatana dönme
düşüncesinde olanlardır. Bununla birlikte adaptasyon sorunu yaşayan, eğitim
faaliyetleri biten, emekli olan insanlarında geri dönme eğiliminde olduklarını
söylemek mümkün.