Böcekler,
keneler, arılar, sivrisinekler… Yaz mevsiminde doğada daha fazla zaman
geçirmemiz nedeniyle böcek sokmaları sıkça görülen sorunlar arasında yer
alıyor. Türleri, zehirli olup olmadıkları ve bireyde alerjik reaksiyon gelişip
gelişmediği, böcek sokması sonrasında ortaya çıkan semptomların türü ile
şiddetini belirliyor. Genellikle kaşıntı, ağrı ve şişme gibi yakınmalarla kısa
sürede geçerken, bazı durumlarda ise hayatı tehdit edebilecek boyutlara
ulaşabiliyor. Acıbadem Altunizade
Hastanesi Acil Tıp Uzmanı Dr. Veysel Balcı, böcek sokmalarında ilk saatlerde
herhangi bir reaksiyon görülmese bile üzerinden saatler, hatta günler geçtikten
sonra dahi ciddi sağlık problemleri gelişebileceği uyarısında bulunarak, “Böcek
sokmaları önemsenmeli ve en kısa zamanda sağlık kuruluşuna başvurularak doktor
kontrolünden geçilmelidir” diyor. Acil Tıp Uzmanı Dr. Veysel Balcı yaz aylarında
en sık görülen böcek sokmalarını anlattı; önemli öneriler ve uyarılarda
bulundu.
BÖCEK SOKMALARI
Genellikle
ağrılı etki yaratan tahtakurusu, pire ve kırkayak gibi böceklerin bazıları
alerjik reaksiyona ve bölgesel tahriş ile su toplayan kabarcıklara yol
açabiliyor. Acil Tıp Uzmanı Dr. Veysel Balcı, böcek ısırığının etkisinin
böceğin türüne ve kişinin duyarlılığına bağlı olarak değişkenlik gösterdiğini
belirterek, “Küçük yaştaki çocuklar, alerjik bünyeye sahip olanlar, hamileler
ve yaşlılar böcek sokmalarına karşı daha hassas oluyorlar. Özellikle tropikal
bölgelerde yaşayan böcek türleri ciddi hastalıklar taşıyabiliyor” diyor. Isırılan bölgede apse ve irin gibi iltihap bulguları
oluşmuş ve belirtiler 2 gün içinde geçmemişse, bu tablo böcek sokmasının tehlikeli
boyutta olduğu anlamına geliyor ve zaman kaybetmeden hastaneye başvurulması
gerekiyor” diyor.
Belirtileri neler?
· Isırılan
bölgede kaşıntı, ağrı ve şişme
· Isırılan
bölgede renk değişikliği, kızarıklık
· Ürtiker,
ısırılan bölgede su ya da irin birikmesi
· Karın
ağrısı, kusma, mide bulantısı, ishal
· Nefes almada
zorlanma
· Göğüste
sıkışma hissi
· Hırıltılı
solunum
· Baş dönmesi
ve yutma güçlüğü
· Bayılma ve
bilinç kaybı
· Böceğin
ısırdığı bölgede 2.5 santimetre çapında şişlik
· Ağızda,
boğazda ya da dilde şişme
Ne yapmalı?
Alerjik bir
reaksiyon söz konusu değilse, ilkyardım tedavisi böcek ısırmasına karşı genellikle
yeterli geliyor. Böcek ısırığına daha fazla maruz kalmamak için böcek ilacı ve
jel kullanmayı ihmal etmeyin. Böcek ısırığının olduğu bölgeyi su ve sabunla
yıkayın. Bu bölgeye yapacağınız buz uygulamasıyla ağrı ile kaşıntının
azalmasını sağlayabilirsiniz.
KENE ISIRIKLARI
İlkbahar ve yaz aylarında daha yaygın
görülen keneler vücuda bulaştıklarında; koltuk altlarına, kulak arkalarına,
bacakların arasına, dizlerin arkalarına, kasıklara veya saçlı bölgelere
yerleşiyorlar. Kan emerek beslenen diğer haşere türlerinin aksine, konaklarını
ısırdıktan sonra 10 güne kadar cilde bağlı kalıyorlar. Zehirsiz kene ısırıkları
genellikle zararsız oluyor ve semptoma yol açmayabiliyor. Kene kaynaklı
hastalıklar çoğunlukla kene ısırmasından sonraki birkaç gün ile birkaç hafta
içinde gelişiyor ve çeşitli semptomlara neden olabiliyorlar. Kenenin normal
şartlar altında taşıdığı hastalıkla kişiyi enfekte etmesi için tipik olarak 24
saat beslenmesi gerekiyor. Bu sebeple kene ne kadar çabuk tanımlanıp
çıkartılabilirse tedaviden o kadar olumlu sonuç alınıyor. Acil Tıp Uzmanı Dr.
Veysel Balcı kenelerden insan konaklarına geçen hastalıkların ciddi sorunlara
yol açabileceği uyarısında bulunarak, “Bu nedenle herhangi bir yakınma olmasa
bile kene ısırığında hiçbir müdahalede bulunmadan, mümkün olan en kısa sürede
doktora başvurulması gerekiyor” diyor.
Belirtileri
neler?
· Isırık
alanında kırmızı bir nokta veya döküntü
· Ateş
· Boyun
sertliği
· Tüm
vücutta döküntü
· Halsizlik
· Kas
veya eklem ağrıları
· Mide bulantısı
· Şişmiş
lenf düğümleri
· Titreme
ve havale nöbetleri
Nasıl
önlem almalı?
· Kenelerin
yaygın olduğu açık arazilerde, ormanlarda ya da besi hayvanlarının bulunduğu
alanlarda yürürken uzun kollu gömlek ve pantolon tercih edin.
· Yolun
merkezinden yürümek keneler ile teması azaltabiliyor.
· Açık arazide
dolaşırken önceden kene kovucu kullanmanız etkili olacaktır.
· Duş almanız
ve banyo yapmanız da önem taşıyor.
Ne yapmalı?
Dr. Veysel
Balcı, kene tespit
edildiğinde yapılması gereken en önemli şeyin keneyi vücuttan çıkartmak olduğunu
belirterek, “Keneleri bir kene temizleme aracıyla veya bir cımbız setiyle çıkartmak
mümkün olabiliyor. Ardından ısırık bölgesi su ve sabunla temizleniyor. Bu
işlemin uzmanlar tarafından yapılması büyük önem taşıyor, aksi halde kenenin
bir kısmı cilt altında kalabiliyor” diyor.
ARI SOKMASI
Arı
sokmalarının tedavi yöntemi şiddetine bağlı
olarak değişiyor. “Ağrıyı hafifletmek için tedavinin evde yapılması çoğu
kişi için mümkünken, herhangi bir arı alerjisi varsa veya birden fazla arı
sokulmasına maruz kalındığında, acil tedavi gerektiren ciddi sonuçlar
gelişebiliyor” uyarısında bulunan Dr. Veysel Balcı, bu nedenle arı sokmasında
sağlık kuruluşuna başvurmanız ve muayeneden geçmeniz gerektiğini söylüyor.
Belirtileri neler?
Arı
sokmasında ortaya çıkan reaksiyonlar
kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Bazı kişilerde arıların “venom” denilen zehrine karşı alerji
gelişebiliyor. Çok sayıda arı aynı anda sokarsa, o zaman toksik
reaksiyon görülebiliyor.
· Hafif reaksiyonlar; ani gelişen yanma, ağrı, kızarıklık, şişme.
· Orta derecedeki reaksiyonlar; birkaç gün artarak devam edebilen aşırı kızarıklık ve
kademeli artan şişlikler.
· Şiddetli alerjik reaksiyonlar; kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, ciltte soğukluk, nefes
darlığı, boğazda ve dilde şişme, mide bulantısı, kusma, nabız değişiklikleri,
ishal, baş dönmesi, bayılma, bilinç bulanıklığı ve bilinç kaybı. Bu
reaksiyonlara maruz kalan kişilere acil tıbbi mücadele yapılması yaşamsal önem
taşıyor.
Ne yapmalı?
Acil Tıp
Uzmanı Dr. Veysel Balcı alerjik
olmayan durumlarda, arı sokmasında yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor:
· İlk olarak
arının iğnesini hızlı bir şekilde çıkartın. Dikkat! İğnenin cildi sıkarak çıkartılması
keseyi patlatıp, daha çok zehrin vücuda temas etmesine neden olabiliyor. O
yüzden özenli ve hızlı hareket etmelisiniz. Hemen çıkartılması sayesinde,
iğneden salınan zehrin önü kesileceği için gelişecek olan reaksiyonların şiddetlenmesi
önleniyor.
· Arının
soktuğu yeri soğuk su ve sabunla yıkayın. Soğuk su rahatlatırken, sabun da
kalan kiri ya da zehri bölgeden temizlemeye yardım ediyor. Şişlik ve kaşıntının olduğu yeri kaşımamaya
dikkat edin.
- Hassas bölgeye buz kompresi yapmanız, zehrin vücut tarafından emilimini azaltmada ve şişliğin inmesinde çok etkili oluyor. Ancak dikkat! Buzu doğrudan tene koymanız yanmaya yol açabiliyor. Bu yüzden bir havluya sarıp, ısırılan bölgede 20 dakika bekletmeniz etkili olacaktır. Gerektiğinde kompresi tekrar tekrar uygulayabilirsiniz. Kızarıklıktaki büyüme çok artarsa hekim desteği almanızda fayda var.
- Sokulan bölge kolunuz ya da bacağınız ise yükseğe koymanız ağrı ve şişliğin azalmasında destek sağlar.
SİVRİSİNEK
ISIRMASI